In het boek ‘No Time – Verander nu, voor het klimaat alles verandert‘ van Naomi Klein wordt er in ruim 600 pagina’s uit de doeken gedaan waarom de huidige koers van leven en samenleven destructief is voor de aarde. Eerder (recensie deel 1) had ik het al over de vraag of duurzame markt geld mag opleveren. Nu de vraag wat voor soort verandering nodig is, om het klimaatvraagstuk op te lossen.
Hoopvol
Laat ik voorop stellen dat voor Naomi Klein het klimaatvraagstuk niet een onoplosbaar probleem is, dat we onomkeerbaar in een verval zijn geraakt en dat we nu maar van de omgeving moeten genieten op onze weg naar beneden. Nee. Volgens Naomi biedt dit vraagstuk – meer nog dan de financiële crisis – ons de mogelijkheid te laten zien wat we kunnen als mensheid. Maar het vraagt wel om actie. En wel nu.
Het gaat niet om geld
Continue maakt ze duidelijk dat het niet gaat om eenvoudigweg er heel veel geld tegenaan te gooien. Hoewel sommige politici dat wel zeggen, zoals Cameron reageerde op weer een overstroming in Engeland – dat geen geld gespaard zou blijven om het land er bovenop te laten komen. Zelfs als we gezamelijk ook zo’n houding zouden creeëren ten opzichte van het klimaat: dat is niet wat effectief zal werken.
“De uitdaging is dus niet simpelweg veel geld uitgeven en veel van het beleid omgooien, maar anders, radicaal anders, gaan denken om die veranderingen een schijn van kans te bieden. Op het moment worden vrijwel alle serieuze pogingen om in te spelen op de klimaatverandering lamgelegd door de overwinning van de marktlogical, met haar ethos van dominantie en felle concurentie.” (pag.33)
Nieuw wereldbeeld
Wat is er dan wel nodig? Er zal “een nieuw wereldbeeld moeten ontstaan waarin we de natuur, andere naties en onze eigen buren niet als tegenstanders zien, maar als partners in een groots projects waarbij we elkaar wederzijds opnieuw uitvinden.” (idem)
“Dit is een verschuiving die niet alleen het kapitalisme aanvecht, maar ook de bouwstenen van het materialism dat voorafging aan het moderne kapitalisme, een mentaliteit die ook wel ‘extractivisme’ wordt genoemd.” (pag.35) “Extractivisme is een niet-wederkerige, op overheersing gerichte relatie met de aarde, een relatie van alleen maar nemen.” (pag.195)
Rentmeesterschap
We moeten dus af van het idee dat alles maar beschikbaar is voor ons genot, omdat we de wereld kunnen beheersen. Ze raakt daarbij een gevoelige snaar, legt ze uit, omdat er veel conservatieve (gelovige) groepen zijn die vinden dat ze nu eenmaal heer en meester zijn over de aarde, dat die is geschapen voor de mensheid om profijt van te trekken.
Daartegenover stelt Naomi een idee van rentmeesterschap: nemen, maar ook zorgen voor herstel en toekomstig leven. Hoewel ze niet zo ver gaat, zou ook daar een religieuze fundering voor gevonden kunnen worden, bijvoorbeeld in de parabel van de rentmeester.
Verandering van ideologie
Maar voornamelijk drukt Naomi ons op het hart dat we voor een keuze staan. “We kunnen er voor kiezen deze planetaire waarschuwing van de klimaatverandering ter harte te nemen en van koers te veranderen, niet alleen de emissieklif uit de weg te gaan, maar ook de logica die ons in razende vaart op die afgrond af stuurde.” (pag.75)
“De klimaatverandering blaast het ideologische fundament van het hedendaagse conservatisme op. Je kunt een geloofsstelsel dat collectieve actie verguist en de oorlog verklaart aan alle regulering van het bedrijfsleven en aan de publieke zaak, onmogelijk in overeenstemming brengen met een probleem dat vraagt om collectieve actie op ongekende schaal, en om een spectaculaire beteugeling van de marktkrachten die grotendeels verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken en verergeren van de crisis.” (pag.54)
Als een buffel
In het boek wordt Henry Red Cloud aangehaald, een leider van de indiaanse Lakota Nation en ondernemer die indiaanse jongeren opleidt tot zonne-ingenieurs. “Hij vertelt dat er tijden zijn dat we tevreden moeten zijn met kleine stapjes voorwaarts en dat er andere tijden zijn waarin je ‘moet rennen als een buffel’. En de tijd dat we moeten rennen is nu aangebroken.” (pag.34)
Wordt vervolgd…
Naomi Klein
No Time – Verander nu, voor het klimaat alles verandert
Uitgeverij De Geus
605 bladzijdes
Laat ik voorop stellen dat voor Naomi Klein het klimaatvraagstuk niet een onoplosbaar probleem is, dat we onomkeerbaar in een verval zijn geraakt en dat we nu maar van de omgeving moeten genieten op onze weg naar beneden. Nee. Volgens Naomi biedt dit vraagstuk – meer nog dan de financiële crisis – ons de mogelijkheid te laten zien wat we kunnen als mensheid. Maar het vraagt wel om actie. En wel nu.
Het gaat niet om geld
Continue maakt ze duidelijk dat het niet gaat om eenvoudigweg er heel veel geld tegenaan te gooien. Hoewel sommige politici dat wel zeggen, zoals Cameron reageerde op weer een overstroming in Engeland – dat geen geld gespaard zou blijven om het land er bovenop te laten komen. Zelfs als we gezamelijk ook zo’n houding zouden creeëren ten opzichte van het klimaat: dat is niet wat effectief zal werken.
“De uitdaging is dus niet simpelweg veel geld uitgeven en veel van het beleid omgooien, maar anders, radicaal anders, gaan denken om die veranderingen een schijn van kans te bieden. Op het moment worden vrijwel alle serieuze pogingen om in te spelen op de klimaatverandering lamgelegd door de overwinning van de marktlogical, met haar ethos van dominantie en felle concurentie.” (pag.33)
Nieuw wereldbeeld
Wat is er dan wel nodig? Er zal “een nieuw wereldbeeld moeten ontstaan waarin we de natuur, andere naties en onze eigen buren niet als tegenstanders zien, maar als partners in een groots projects waarbij we elkaar wederzijds opnieuw uitvinden.” (idem)
“Dit is een verschuiving die niet alleen het kapitalisme aanvecht, maar ook de bouwstenen van het materialism dat voorafging aan het moderne kapitalisme, een mentaliteit die ook wel ‘extractivisme’ wordt genoemd.” (pag.35) “Extractivisme is een niet-wederkerige, op overheersing gerichte relatie met de aarde, een relatie van alleen maar nemen.” (pag.195)
Rentmeesterschap
We moeten dus af van het idee dat alles maar beschikbaar is voor ons genot, omdat we de wereld kunnen beheersen. Ze raakt daarbij een gevoelige snaar, legt ze uit, omdat er veel conservatieve (gelovige) groepen zijn die vinden dat ze nu eenmaal heer en meester zijn over de aarde, dat die is geschapen voor de mensheid om profijt van te trekken.
Daartegenover stelt Naomi een idee van rentmeesterschap: nemen, maar ook zorgen voor herstel en toekomstig leven. Hoewel ze niet zo ver gaat, zou ook daar een religieuze fundering voor gevonden kunnen worden, bijvoorbeeld in de parabel van de rentmeester.
Verandering van ideologie
Maar voornamelijk drukt Naomi ons op het hart dat we voor een keuze staan. “We kunnen er voor kiezen deze planetaire waarschuwing van de klimaatverandering ter harte te nemen en van koers te veranderen, niet alleen de emissieklif uit de weg te gaan, maar ook de logica die ons in razende vaart op die afgrond af stuurde.” (pag.75)
“De klimaatverandering blaast het ideologische fundament van het hedendaagse conservatisme op. Je kunt een geloofsstelsel dat collectieve actie verguist en de oorlog verklaart aan alle regulering van het bedrijfsleven en aan de publieke zaak, onmogelijk in overeenstemming brengen met een probleem dat vraagt om collectieve actie op ongekende schaal, en om een spectaculaire beteugeling van de marktkrachten die grotendeels verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken en verergeren van de crisis.” (pag.54)
Als een buffel
In het boek wordt Henry Red Cloud aangehaald, een leider van de indiaanse Lakota Nation en ondernemer die indiaanse jongeren opleidt tot zonne-ingenieurs. “Hij vertelt dat er tijden zijn dat we tevreden moeten zijn met kleine stapjes voorwaarts en dat er andere tijden zijn waarin je ‘moet rennen als een buffel’. En de tijd dat we moeten rennen is nu aangebroken.” (pag.34)
Wordt vervolgd…
Naomi Klein
No Time – Verander nu, voor het klimaat alles verandert
Uitgeverij De Geus
605 bladzijdes