De Acceptatie & Commitment Therapie Hexaflex

Volgens de principes van Acceptatie en Commitment Therapie (ACT) zijn er zes verschillende, maar samenhangende, processen die samen het psychologisch leven van een individu vormen. Deze zes processen zijn te zien in figuur hieronder, de zogenaamde hexaflex. Van elk van deze zes processen is er een gezonde flexibele vorm (F) en een niet-flexibele vorm (NF). Elk individu beweegt zich te midden van deze zes processen, en het doel is om vanuit verstarring naar flexibele houding te komen, zodat je om kunt gaan met datgene dat op je pad komt.

Wat er gebeurt in je leven kun je niet beheersen, maar welke houding je aanneemt, binnen bepaalde grenzen, kun je jezelf wel aanleren.

De zes processen in de ACT hexaflex

Deze zes processen uit de ACT Hexaflex komen op het volgende neer.

1. Hier en Nu (F) / Verleden (NF) — Ben jij aanwezig in het heden? Of ben jij gefocust op het verleden of de toekomst?
2. Acceptatie (F)/ Vermijding (NF) — Ga jij dingen uit de weg? Of accepteer jij de dingen zoals ze zijn, actief?
3. Waarden (F)/ regels (NF) — Kun jij handelen vanuit wat er waardevol is in je leven? Of ben jij vooral bezig met het naleven van opgelegde regels of het vervullen van een behoefte?
4. Defusie (F)/ fusie (NF) — Ben jij wat je gedachten (ideeën en overtuigingen) jou vertellen? Of zijn die gedachten maar een onderdeel van het grote geheel en bepalen ze niet wie jij bent?
5. Zelf als context (F)/ zelf als concept (NF) — Identificeer jij jezelf met je gevoelens en/of gedachten? Of kun jij jezelf vanuit een veilige plek waarnemen zonder daarbij je gevoelens en gedachten verdringt?
6. Toegewijde actie (F)/ Onwerkbare actie (NF) — Kun jij je diepste waarden vertalen in concreet gedag? Of wordt jij door angst, vermijding of gedragspatronen ervan weerhouden om je waarden na te leven?

Alles komt samen

Elk van deze processen zijn enkel een deel van het grotere geheel, en kunnen niet los
van elkaar gezien worden. Toch is het handig om deze processen apart te benoemen. Dan kan er meer inzicht gecreëerd worden in specifiek gedrag, waarbij het van belang is dat het uiteindelijk doel nooit uit het oog verloren raakt. Het gaat er namelijk niet om, om angst uit de weg te gaan of geen angsten meer te hebben. Maar om er niet door verlamd te worden.

Elk proces speelt zich af op de schaal tussen de twee uitersten van flexibiliteit en inflexibiliteit. Beide zijn nooit los van elkaar te zien. Er wordt gezocht naar een beweging in de richting van flexibiliteit, waarvoor alle domeinen nodig zijn. Op die manier kan worden voorkomen dat een houding van ‘puur in het heden aanwezig zijn’ (1), wat een van de pilaren van een psychologische flexibiliteit is, niet op zich tot een obsessie, een fusie met de gedachte ‘ik moet in het heden aanwezig zijn’ (4. fusie, NF) of tot een belemmerend idee over zichzelf wordt: ik ben enkel nu aanwezig (5. zelf als concept, NF), wat tot vermijding van problemen kan leiden (2. vermijding, NF).

ACT maakt daarbij een combinatie tussen de bevindingen van Westerse gedragswetenschap en Oosterse kennis in de vorm van mindfullness technieken en beginselen uit de Tao.

Meer weten? Ervaren!

De enige manier om er echt achter te komen wat ACT is, is om het te leren gebruiken en toepassen. In mijn praktijk combineer ik als psychosociaal therapeut beeldend de uitgangspunten van Acceptatie en Commitment Therapie met beeldend werken. Mocht je deze manier van werken een keer willen uitproberen, ben je van harte welkom voor een intake in Nuenen (vlakbij Eindhoven).

Voor als je meer wilt lezen:

• The Happiness Trap, by Russ Harris (Engels)
• ACT made simple, by Russ Harris (Engels)
• Acceptatie en Commitment therapie in de praktijk, door Russ Harris (Nederlands)